انواع مختلفی از مواد شیمیایی در پردازش و تولید در مقیاس صنعتی، به عنوان مواد تشکیل دهنده، واکنش دهنده، حلال، شناساگر، بافر یا کاتالیزور استفاده می‌شود. پنج مورد از رایج ترین مواد شیمیایی صنعتی عبارتند از: اسید سولفوریک، هیدروکسید سدیم، نیتروژن، پروپیلن و اتیلن. مرکز فروش مواد شیمیایی صنعتی برای تولید بسیاری از کالاهای صنعتی مورد تقاضا مانند فرآورده‌های نفتی ، پلاستیک، جوهر، رنگ، چسب، لوازم آرایشی و صابون استفاده می‌شود. این محصولات می‌توانند مستقیماً توسط مصرف کنندگان استفاده شوند یا توسط صنایع برای ایجاد سایر محصولات نهایی پردازش شوند.
محصولات مصرفی قبل از اینکه برای توزیع در بازار به عمده فروشان و خرده فروشان فروخته شوند، تحت فرآیندهای متعددی قرار می‌گیرند. به عنوان مثال، حتی در مرحله بسته بندی، بسیاری از محصولات نیاز به افزودن مواد شیمیایی خاصی مانند جاذب رطوبت دارند.
تولید مواد شیمیایی صنعتی
مواد شیمیایی صنعتی موادی هستند که برای استفاده در فرآوری صنعتی مواد شیمیایی تولید می‌شوند. برخی از آنها فقط در فرآیندهای تولید صنعتی استفاده می‌شوند اما بسیاری دیگر به عنوان مواد تشکیل دهنده در محصولات تجاری در بازارهای مصرفی استفاده می‌شوند. کلاس مواد شیمیایی صنعتی گسترده است.
مواد شیمیایی صنعتی به طور کلی بر اساس کاربردهای آنها طبقه بندی می‌شوند. در اینجا چند نمونه از این دسته بندی‌های عمومی آورده شده است:
| لیست مواد شیمیایی صنعتی | کاربرد |
| واکنش دهنده‌ها | مواد اولیه‌ای که در واکنش‌های شیمیایی شرکت می‌کنند تا محصولات جدیدی ایجاد کنند. کاربرد آنها در سنتز مواد شیمیایی، داروسازی و تولید پلیمرها بسیار رایج است. |
| حلال های شیمیایی | ترکیباتی که برای حل‌کردن سایر مواد استفاده می‌شوند. حلال‌هایی مانند استون، متانول و تولوئن در صنایع رنگ، داروسازی و شوینده کاربرد دارند. |
| روان کننده‌ها | برای کاهش اصطکاک بین سطوح متحرک استفاده می شود. این مواد در صنایع خودروسازی، ماشین‌آلات صنعتی و تولید تجهیزات استفاده می‌شوند. |
| پوشش ها | ترکیباتی که برای محافظت از سطوح در برابر خوردگی، رطوبت، حرارت یا ضربه به کار می‌روند. پوشش‌های اپوکسی، پلی‌اورتان و ضدزنگ از نمونه‌های آن هستند. |
| رنگ ها | در صنعت نساجی، تولید پلاستیک، چاپ و رنگ‌آمیزی سطوح فلزی و چوبی کاربرد دارند. شامل رنگ‌های آلی، معدنی و سنتزی هستند. |
| تثبیت کننده ها | برای افزایش پایداری فیزیکی یا شیمیایی ترکیبات کاربرد دارد و از تخریب حرارتی یا نوری در پلاستیک‌ها و رنگها جلوگیری می کند. |
| جوهر | ترکیبات شیمیایی مایع یا ژلی که برای چاپ روی کاغذ، پلاستیک، فلز و سایر سطوح استفاده می‌شوند که شامل رنگدانه، رزین، حلال و افزودنیها هستند. |
| ماستیک | چسب‌ها یا درزگیرهای شیمیایی با پایه پلیمر که در ساخت‌وساز، صنعت خودرو، آب‌بندی سطوح و نصب کاشی استفاده می‌شوند. |
| ضد احتراق | برای کاهش قابلیت اشتعال یا تأخیر در گسترش شعله به ترکیبات اضافه می‌شوند. در صنایع الکترونیک، مبلمان، نساجی و ساختمانی کاربرد دارند. |
| عطرها | ترکیبات معطر سنتزی یا طبیعی که در تولید لوازم آرایشی، مواد شوینده، خوشبوکننده‌ها و عطرهای صنعتی به کار می‌روند. |
| هادی ها و عایق ها | مواد شیمیایی که بسته به ساختار خود، جریان الکتریسیته را هدایت یا از آن جلوگیری می‌کنند. در تولید کابل، بردهای الکترونیکی و تجهیزات الکتریکی کاربرد دارند. |
قرار گرفتن در معرض انواع خاصی از مواد شیمیایی صنعتی می‌تواند برای انسان و سایر موجودات مضر باشد. برخی از مواد شیمیایی حتی ممکن است باعث واکنش‌های آلرژیک خود ایمنی یا باعث سرطان شوند. براساس طبقه بندی مواد شیمیایی بسیاری از مواد شیمیایی صنعتی خورنده، قابل اشتعال و سمی هستند، بنابراین رعایت نکات ایمنی و پوشیدن لباس‌های مخصوص هنگام دست زدن به آنها ضروری است.
کاربرد مواد شیمیایی صنعتی
مواد شیمیایی صنعتی کاربردهای زیادی دارد از مواد شیمیایی کشاورزی گرفته تا محصولات غذایی و دارویی که می‌توان به موارد زیر اشاره کرد :
مواد شیمیایی کشاورزی و دامپزشکی
- کشاورزی، از جمله محصولات باغبانی خانگی
- آفت کش‌ها، از جمله محصولات خانگی مانند دافع حشرات، اسپری‌های حشره کش و علف کش‌ها
- مواد شیمیایی ضدعفونی کننده استخر مانند هیپوکلریت سدیم، برومید سدیم و جلبک کش‌ها
- دامپزشکی، غذای حیوانات خانگی و خوراک دام
کالاهای درمانی و دارویی
- دستگاه‌های پزشکی از جمله ضدعفونی کننده‌ها و دستگاه‌های تشخیص آزمایشگاهی (IVD)
- داروهایی از جمله داروهای تجویزی، بدون نسخه و داروهای مکمل
- محصولات ضد آفتاب
- مواد ضدعفونی کننده
محصولات غذایی
- غذا برای انسان
- افزودنی‌های غذایی
لیست مواد شیمیایی صنعتی
از سوی دیگر، مواد شیمیایی صنعتی ویژه بر اساس نیازهای خاص مشتری سفارشی می‌شوند. برخی از نمونه‌های مواد شیمیایی تخصصی عبارتند از چسب‌ها، درزگیرها و مواد شیمیایی الکترونیکی. دو بخش وسیع صنایع شیمیایی را می‌توان بر اساس محصولاتشان به دسته‌های دیگر تقسیم کرد. شش صنعت برتر شیمیایی به شرح زیر است:
| صنایع شیمیایی غیر آلی و آلی | مواد شیمیایی معدنی شامل اسیدها، قلیایی‌ها، نمک‌ها و مواد شیمیایی وابسته هستند. در این میان صنعت مواد شیمیایی آلی شامل انواع مختلفی از داروهای مصنوعی و طبیعی و همچنین آنتی بیوتیک‌ها می‌شود. |
| صنعت کود | کودها می‌توانند ارگانیک یا معدنی باشند اما کاربرد آنها یکسان است.کشت گیاهان با ارزش کشاورزی و تجاری مانند غلات. |
| پالایشگاه ها و صنایع نفت | بنزین، گازوئیل، نفت سفید و بوتان رایج ترین و مهم ترین فرآورده‌های نفتی تصفیه شده هستند. آنها عمدتاً از طریق فرآیند تقطیر از نفت خام استخراج می‌شوند. |
| صنعت آفت کش | مانند کودها، آفت کش‌ها می‌توانند ارگانیک یا معدنی باشند. آنها معمولاً در صنعت کشاورزی برای از بین بردن موجودات آفاتی مانند حشرات و علف‌های هرز که به محصولات کشاورزی آسیب می‌رسانند استفاده می‌شوند. |
| صنعت آبکاری و عملیات حرارتی | شامل تولید انبوه جواهرات آبکاری شده طلا و نقره و همچنین روکش کروم فولاد ضد زنگ برای موتورسیکلت‌ها می‌شود. |
| صنایع روغن هیدروژنه و صابون | سورفکتانت و امولسیفایر تولید شده توسط این صنایع از رایج ترین آلاینده‌های آب هستند. آنها می‌توانند نه تنها بر شرب آب، بلکه بر سلامت خاک نیز تأثیر بگذارند. |
مواد شیمیایی صنعتی پرمصرف
پرکاربردترین مواد شیمیایی صنعتی عمدتاً به عنوان شناساگر، کاتالیزور و حلال استفاده می‌شود که می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
اسید سولفوریک
اسید سولفوریک یک اسید قوی است که دارای فرمول شیمیایی H2SO4 است. این تقریباً در همه جا در صنعت وجود دارد زیرا در یک یا چند فرآیند صنعتی درگیر است. یکی از کاربردهای اصلی اسید سولفوریک در تولید اسید فسفریک است که یک عنصر کلیدی در کودهای شیمیایی است. کاربرد اصلی دیگر آن به عنوان یک معرف برای بسیاری از فرآیندهای شیمیایی، از جمله تولید دارو و سایر محصولات دارویی است. اسید سولفوریک همچنین برای پردازش فلزاتی مانند مس و تمیز کردن فولاد بسیار مهم است.
هیدروکسید سدیم
هیدروکسید سدیم یک باز قوی با فرمول شیمیایی NaOH است. عمدتاً در ساخت صابون، منسوجات، مواد شیمیایی شوینده و کاغذ استفاده می‌شود. هیدروکسید سدیم نیز یک چربی زدای صنعتی محبوب است.
نیتروژن
نیتروژن یک عنصر حیاتی در تولید کودها، رنگها و مواد منفجره است. در شکل مایع، نیتروژن نقش مهمی در تحقیقات پزشکی و بیولوژیکی دارد. در صنعت الکترونیک نیز بسیار مهم است.
پروپیلن
پروپیلن یک گاز هیدروکربنی در دمای اتاق با فرمول شیمیایی C3H6 است. در غیر این صورت به عنوان پروپن و یا متیل اتیلن شناخته می‌شود، به طور طبیعی از طریق فرآیند تخمیر تولید می‌شود. پروپیلن همچنین از سوخت‌های فسیلی استخراج می‌شود و به عنوان ماده اولیه برای ساخت محصولات مختلف لاستیکی و پلاستیکی استفاده می‌شود.
اتیلن
اتیلن یک هیدروکربن دو پیوند با فرمول شیمیایی C2H4 است که به طور طبیعی توسط گیاهان به عنوان هورمونی که مسئول رسیدن میوه است تولید می‌شود. در صنعت، در جوشکاری فلزات و به عنوان یک عنصر در تولید پلیمر استفاده می‌شود.
نتیجه گیری
مواد شیمیایی صنعتی در فرآیندهای مختلف صنعتی، چه به عنوان یک ماده در تولید محصولات و چه به عنوان یک معرف برای واکنش‌های شیمیایی استفاده می‌شود. مواد شیمیایی صنعتی را می‌توان با توجه به کاربرد اولیه آنها به انواع مختلفی طبقه بندی کرد. نمونه‌هایی از پنج ماده شیمیایی رایج صنعتی عبارتند از: اسید سولفوریک، هیدروکسید سدیم، نیتروژن، پروپیلن و اتیلن.
سوالات متداول
مواد شیمیایی صنعتی و آزمایشگاهی چه تفاوتی دارند ؟
مواد شیمیایی صنعتی در مقیاس بزرگ و برای تولید محصولات صنعتی کاربرد دارد اما مواد شیمیایی آزمایشگاهی با هدف انجام تحقیقات با خلوص بالاتر و حجم کمتر به کار می روند.
آیا مواد شیمیایی صنعتی برای سلامتی انسان ضرر دارد ؟
قرار گرفتن در معرض برخی از مواد شیمیایی می تواند برای انسان ضرر داشته باشد. به طوریکه ممکن است باعث واکنش آلرژیک خود ایمنی و حتی سرطان شود. بسیاری از مواد شیمیایی صنعتی خورنده، قابل اشتعال و سمی هستند، بنابراین رعایت نکات ایمنی و پوشیدن لباس‌های مخصوص هنگام کار با آنها ضروری است.
لیست مواد شیمیایی صنعتی شامل چه موادی است ؟
لیست مواد شیمیایی صنعتی شامل انواع حلالها، اسیدها، بازها، پلیمرها، روانکنندهها، رنگها، افزودنیها و مواد شیمیایی تخصصی مورد استفاده در صنایع خاص هستند.
